Torfowisko Zapadź

Torfowisko Zapadź znajduje się na terenie Gminy Miedźna, w Sołectwie Góra, w bliskim sąsiedztwie rzeki Wisły i jest najprawdopodobniej wyrobiskiem po dawnych złożach gliny lub iłów. Obejmuje obszar około 19 ha.

 



Podobnych terenów jak torfowisko na „Zapadzi” jest w województwie śląskim bardzo mało. Postępująca urbanizacja, uprzemysłowienie i melioracja powodują zanikanie takich obszarów, a na torfowiskach mają swoje stanowiska rośliny rzadkie i chronione, zaś bogactwo gatunków jest zawsze większe niż na innych terenach. Oprócz roślin występuje tu wiele chronionych i rzadkich zwierząt związanych z siedliskami błotnymi, wodnymi i torfowiskowymi. Torfowiska również wzbogacają krajobraz i stanowią swoisty zbiornik retencyjny przyjmujący nadmiar wody w okresie obfitych deszczów, a oddający tę wodę powoli w czasie okresów bezdeszczowych. Z tych wszystkich względów należy takie obszary jak najbardziej chronić. Dobrą formą ochrony tego torfowiska jest uznanie go za użytek ekologiczny. Pisma w tej sprawie wystosowane przez Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach do Urzędu Gminy Miedźna oraz Agencji Nieruchomości Rolnych.

Z roślin występujących tu warto wymienić te znajdujące się pod prawną ochroną i rzadkie umieszczone na czerwonej liście roślin naczyniowych Górnego Śląska (Czerwona lista roślin naczyniowych Górnego Śląska – lista roślin naczyniowych zagrożonych wymarciem na terenie Górnego Śląska), a są nimi:

• Siedmiopalecznik błotny (Comarum palustre);
• Wąkrotka zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris);
• Czermień błotna (Calla palustris);
• Tojeść bukietowa (Lysimachia thyrsiflora);
• Bobrek trójkolistkowy (Menyanthes trifoliata);
• Rzęśl so. (Callitriche sp.);
• Kruszyna pospolita (Frangula alnus) – roślina chroniona.

Ponadto na torfowisku rosną jeszcze cenne:

• Fiołek błotny (Viola palustris);
• Knieć błotna (Calthe palistris);
• Kosaciec żółty (Iris pneumonanthe);
• Ostrożeń błotny (Cirsium palustre);
• Korbieniec pospolity (Lycopus europoeus);
• Skrzyp błotny (Equisetum palustre);
• Skrzyp bagienny (Equisetum limosum);
• Pałka szerokolistna (Typha latifolia);
• Strzęplica modra (Coeleria glauca);
• Mięta sp. (Mentha sp.).

W oparciu o dotychczas przeprowadzone badania za użytek ekologiczny należy uznać również tereny przylegające do torfowiska, a są nimi las i stawy po drugiej stronie drogi idącej w kierunku Miedźnej, ponieważ rosną tam, oprócz wymienionych wyżej, inne rośliny, jak:

• Żabiścieg pływający (Hydrocharis ranae) – umieszczony również na Górnośląskiej czerwonej liście roślin;
• Salwinia pływająca (Salvinia natans) – jest to roślina znajdująca się pod ścisłą ochroną prawną, umieszczona w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin (Polska Czerwona Księga Roślin – umieszczone są w niej wszystkie gatunki zagrożone wyginięciem w skali kraju i jest o wiele krótsza od Czerwonej listy roślin naczyniowych Górnego Śląska), o statusie wg Zarzyckiego (1986), Zarzyckiego i Szeląga (1992) jako gatunek krytycznie zagrożony wyginięciem.

Działania Ornitologicznej Grupy Roboczej Doliny Górnej Wisły „CZAPLON” – lokalnej grupy Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków, potwierdziły występowanie miejsc gniazdowania szeregu gatunków ptaków, wymienionych w załączniku I tzw. „Dyrektywy Ptasiej”, służącej wyznaczaniu tzw. „ostoi ptasich” „Obszarów Specjalnej Ochrony”; w przypadku Doliny Górnej Wisły – ostoi o randze europejskiej – m.in.:
• Bąk (Botaurus stellaris)*;
• Bączek (Ixobrychus minutus)*;
• Czapla purpurowa;
• Błotniak stawowy (Cirrus aeruginosus);
• Kropiatka;
• Rybitwa rzeczna;
• Rybitwa czarna (Chlidonias niger);
• Rybitwa białowąsa (Chlidonias hybridus);
• Zimorodek (Alcedo atthis);
• Derkacz (Cred crex);
• Dubelt (Gallinago media);
• Żwirowiec łąkowy (Glareola pratinicola);
• Sieweczka obrożna (Charadrius hiaticula);
• Kuliczek piskliwy (Actitis hypoleucos);
• Wierzbówka jedwabista (Cettia cetti);
* – gatunki zagrożone i wpisane do „Polskiej czerwonej księgi zwierząt” (występowanie: stawy w Woli, Dulnik, Rychlik).

Na podstawie analizy przeprowadzonych szczegółowych badań ornitologicznych sąsiadującego kompleksu stawów w Brzeszczach – Nazieleńcach należy przypuszczać, iż ilość gatunków wodno – błotnych, decydujących o walorach ww. obszaru Gminy, będzie większa. Spośród ww. gatunków ptaków rybitwa rzeczna i czarna objęte są programem ochrony czynnej – budowy platform pływających dla zwiększenia liczby par lęgowych, współfinansowanym przez WFOŚiGW w Krakowie i system „małych” programów pomocowych UE.

Złoża borowiny leczniczej – na analizowanym obszarze również znajdują się cenne, o potencjalnych możliwościach leczniczego wykorzystania, złoża borowin. Ich ochrona przed zanieczyszczeniami pochodzącymi głównie z nieoczyszczonych ścieków komunalnych od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku stanowi starania Wojewódzkiego Ośrodka Reumatologiczno Rehabilitacyjnego w Goczałkowicach Zdroju. Ośrodek po przeprowadzonych badaniach zakwalifikował złoża borowin w sołectwie Góra jako rezerwę w stosunku do obecnie eksploatowanych zasobów w Rydułtowicach. Pismo popierające inicjatywę gminy Miedźna polegającą na budowie kanalizacji w sołectwie Góra między innymi w celu ochrony złóż borowin.

Zasoby wód podziemnych na terenie gminy Miedźna ściśle związane są z Użytkowym Poziomem Wód Podziemnych (UPWP) Q10-Pszczyna, w obrębie którego wydzielono Główny Zbiornik Wód Podziemnych (GZWP) nr 346. GZWP stanowią najbardziej zasobne fragmenty poziomów wodonośnych, charakteryzują się najlepszymi parametrami hydrogeologicznymi, tj. wydajnością potencjalną pojedynczego otworu studziennego powyżej 70 m3/h, przewodnością warstwy wodonośnej większą niż 10 m2/h oraz posiadają wysoką jakość wód. Biorąc powyższe pod uwagę, GZWP wymagają szczególnej ochrony i są objęte krajową i regionalną siecią monitoringu wód podziemnych.

GZPW nr 346 obejmuje swym zasięgiem całe centralne rejony powiatu pszczyńskiego od gminy Suszec na północnym zachodzie po Gminę Miedźna na południowym wschodzie. Jest to czwartorzędowy zbiornik związany z doliną rzeki Pszczynki, zbudowany z piaszczystych i żwirowych utworów porowych.

Pod względem hydrochemicznym dominują w nim wody wodorowęglanowo – siarczanowo – wapniowo – sodowe. Zasilanie zbiornika następuje głównie przez opady atmosferyczne na całej jego powierzchni, a podstawą drenażu są cieki wodne i ujęcia studni gospodarskich. W związku z brakiem izolacji od poziomu terenu, wody tego zbiornika są w znacznej mierze narażone na zanieczyszczenia.